Maarssen, 27 september 1998,

Naar aanleiding van het artikel 'Genadebrood bij ERP-implementatie' (AG-25sep98) wil ik kort reageren.

Sinds enige tijd houd ik mij als freelancer bezig met het programmeren in één van de genoemde ERP-omgevingen. Na bijna 20 jaar programmeer-ervaring in diverse ontwikkel-spookhuizen, deed de duivel in deze knekeltent me wel even de haren te berge rijzen. Dit is niet iets dat je snel even onder de knie krijgt. Het gaat jaren duren voordat je door hebt hoe de ondoorzichtig opgebouwde en slecht gedocumenteerde santenkraam in elkaar steekt. En daarnaast heb je te maken met bedrijfsprocessen die vaak niet bijster helder in elkaar steken en eveneens nauwelijks gedocumenteerd zijn. De man die het het beste weet is net even een dagje/weekje/maandje weg of heeft het Peter-principle gevolgd evenals zijn opvolger.

Ik denk ook niet dat de ene ERP-omgeving veel onderdoet voor de andere. Wie zegt een standaard-pakket te verkopen en een bedrijf heeft dat zijn continuïteit mede te danken heeft aan het uitbrengen van updates en upgrades wil niet verkopen dat er bij elke upgrade-slag data-conversies moeten plaatsvinden. Dat heeft dan allerlei kromme constructies tot gevolg en het is uitermate vermoeiend daar enig inzicht in te verkrijgen. Uiteindelijk blijk je het inzicht voornamelijk, zoals eigenlijk bij elk vak, dankzij de trial-and-error methode te moeten verkrijgen en die heet niet voor niets zo.

De ontwikkelomgeving is duidelijk het ondergeschoven kindje in deze pakketten. Deze is niet toegespitst op de gemiddelde programmeur, maar uit lucifeerhoutjes en elastiekjes bij elkaar gefrommeld en haalt het niet bij een professionele programmeer-omgeving. Ik vermoed dat ik een gemiddeld programmeur ben - wat dat ook wezen moge - en denk dat het 2 a 3 jaar duurt voordat je jezelf comfortabel voelt in deze jungle. En het is wel degelijk een waagstuk om een dergelijk leertraject in te gaan. Mede daarom is een hoog tarief noodzakelijk. De opleidingen zijn duur, je moet er veel eigen tijd in investeren voordat de revenuen binnen komen en wie weet hoelang deze hype nog duurt en je wederom gedwongen bent jezelf om te scholen. Voor de gangbare tarieven zou het niet in mijn hoofd opkomen om me in dergelijke traject te begeven. Daarnaast is het natuurlijk een kwestie van vraag en aanbod en het komt er op neer dat er wellicht altijd iemand genadebrood eet. Bij voldoende aanbod zijn dat de programmeurs en bij een tekort ervan de opdrachtgevers.

Sinds mijn intrede in het ERP-wereldje val ik van de ene verbazing in de andere. Uit niets blijkt dat er collectief geleerd wordt van ervaringen uit het verleden. Een ERP-implementatie is dermate complex en riskant dat ik me nauwelijks kan voorstellen dat je zo'n beslissing durft te nemen. Petje af - ik had het niet gedurft. Een bedrijf dat aan een ERP-traject begint gaat een labiele periode tegemoet waarin het uitermate kwetsbaar is voor invloeden van buitenaf. Een ander bedrijf zou kunnen wachten totdat de ERP-supertanker net buitengaats ligt om dan eens wat marketing-torpedo's af te gaan vuren. Het toch al zwaar met consultants beladen schip waarvan de bemanning druk doende is de gaten te dichten terwijl de officieren kijken of het datawarehouse al kan worden geraadpleegd, lijkt me dan een makkelijke prooi op de woelige baren van de vrije markt.

Kan het beter dan? Ik twijfel daar ernstig aan. Vooral omdat het veelal de markt-partijen zijn die de standaarden bepalen. Op school leren we onderscheid maken tussen ontworpen systemen en evoluerende processen. En het duurt heel lang voordat we ons hebben bevrijd van dergelijke fabelkennis en ontdekken dat we wel beginnen met het ontwerpen van systemen, maar dat die zich binnen no-time transformeren tot zich autonoom ontwikkelende processen. We maken met ons allen deel uit van een collectief evolutionair proces en de huidige deelnemers daaraan, zijn deels nog uit de rode kool gekropen in het IT-loze of -arme tijdperk. Zij zien geen IT maar een kastje dat computer heet en als wonderdoos wordt benaderd. Zij zullen er op dezelfde wijze mee leren omgaan als mensen die op latere leeftijd zich een vreemde taal eigen maken. Je vraagt je bij alles af wat waarom ze het zus doen en niet zo terwijl die vragen bij de native-speaker niet eens opkomen. Via reverse-engineering probeer je er wat van te begrijpen, maar dat is een moeizame en gebrekkige methode. Het huidige top-echelon is nogal eens IT-schuw, doet bij voorkeur de complete IT-afdeling de deur uit en maakt keuzes als een blind paard in een doolhof. De volgende generaties in onderliggende echelons zijn al vertrouwder met IT maar hebben nog onvoldoende macht om er wat mee te doen en zo voort. Het duurt nog wel 30 jaar voordat alle posities zijn ingenomen door mensen die IT met de paplepel hebben ingenomen en die zitten dan opgescheept met de gammele erfenis van 70 jaar krukken en voordat ze daar de gaten in hebben gedicht zijn we weer 100 jaar verder en is mijn graf geruimd.

Maar nu niet langer gedraald. Hort met de sik. Van muizenissen gaat de kachel niet roken. Dus welgemoed voorwaarts naar een eldorado waar talloze hype-zonnen de toekomst voor het IT-proletariaat verwarmen.